Mahilli yemekler
YEMEK SÖZLÜĞÜ
MALATYA YEMEKLERİNDE EN ÇOK KULLANILAN MALZEMELER Yöremizde yapılan yiyeceklerde kullanılan ana madde bulgurdur. Ancak değişik şekillerde hazırlanması, büyük ve küçüklüklerine göre gruplandırılarak kullanılması değişik isimler altında toplanmasına neden olmuştur. Baş bulgur, orta bulgur, yarma, sümüt gibi. Bulgur: Buğday suyla büyük kazanlarda kaynatılıp bezlerin üzerinde güneşe yayılarak kurutulur, kurutma esnasında bozulmanın (ekşimenin) olmaması için zaman zaman karıştırılmasına, yağmur gibi olaylarla ıslanmamasına itina edilerek kurutma yapılır. Kurutulan buğday elenerek ayıklanır, değirmende belli kıvamda öğütülür. Elenmek suretiyle büyüklüğüne göre gruplandırılır. Baş bulgur, orta bulgur, çiğ köftelik ve sümüt olmak üzere. Sümüte halk arasında simit de denir. Çiğ köfte için; çiğ köftelik bulgur (orta bulgurun daha incesi) kullanılır. Yarma: Etsiz köftelerin ve sarmaların yapımında kullanılır. Buğday yıkanır, kurutulur, ayıklanır. Değirmende belli bir kıvamda öğütülür. Bulgura göre daha ince ve unlu bir görünümü vardır. Yarma elenerek irileri ayırt edilir. Ayırt edilen iri yarmaya irinli adı verilir. Çorba ve bazı dolmalarda kullanılır. Dövme: Halk arasında genelime adı verilir. Buğday yıkanır, kurutulur, ayıklanır, değirmende biraz ezilmek suretiyle elde edilir. Genellikle çorbalarda, bazen da pilav yapımında kullanılır. Erik ekşisi: Yöremizde çok kullanılır. Özellikle ekşili köfte ve yemeklerde yer alır. Erik olgunlaşmadan toplanır, yıkanır büyük kazanlarda su ile kaynatılır. Bez torbalarda süzülerek posa ve suyu ayırt edilir. Suyu büyük tepsilerde güneşte bekletilerek kıvamlaştırılır, pekmez görünümdedir. Kef: Tereyağı eritilir, süzgeçten başka bir kaba geçirilir, dipte kalan tortulu kısma bir miktar un ilâve edilerek kavrulur, tuz atılır. Bu şekilde hazırlanan yiyeceğe kef denir. Lezzet vermek amacıyla özellikle çorbalarda kullanılır. Tarhana: Yöremizde hazırlanan tarhana, pek çok yörede hazırlanan un tarhanasından farklıdır. Dövmeyle hazırlanır. Dövme bol miktarda su ve tuzla iyice haşlanır. Fırından alınan ekmek hamuru maya olarak kullanılır. Ekmek hamuruna bir miktar un ve yoğurt karıştırılarak yoğrulur, mayalandırılır. Pişirilen dövme ılıklaşmaca, yoğurt, nane, maya ilâve edilerek iyice karıştırılır. Bez torbaya doldurulur, günde iki üç kez karıştırılarak suyunu iyice salması ve mayalanması sağlanır. (Bu işlem 45 gün sürer.) Parçalar halinde temiz örtülere yayılarak güneşte kurutulur. Kuruyan tarhana bez torbalarda kışlık erzak olarak muhafaza edilir. Mercimek: Yöremizde; çorba ve köftelerin yapımında kullanılır. Bu mercimeğe çekilmemiş mercimek ya da kahverengi mercimek denir. Yeşil mercimeğin yarısı büyüklüğünde ve rengi kahverengidir. Yarmaca: Siyah nohudun çekilmesi ile elde edilir. Görünümü nohudun ikiye bölünmüş ve biraz daha küçük halidir. Özellikle bulgur pilavı yapımında kullanılır. Samut: Dere otunun tuzla salamura olarak hazırlanmış haline denir. Kişniş: Kahverengi renkte güzel kokulu bir tohumdur. Kara kimyon adı da verilir. Teflon tavada kavrulduktan sonra havanda ezilir, toz haline getirilerek kullanılır. Ayrıca şekerleme sanayinde "kişniş şekerleri" yapımında kullanılır. Maş: Kara nohut görünümünde biraz daha koyu renkli bir tohumdur. Külah: Yaz mevsiminde dolmalık biber, patlıcan, salatalık oyularak bez üzerinde veya ipe dizilerek güneşte kurutularak hazırlanır. Bez torbalarda kışlık erzak olarak muhafaza edilir. Yöremiz köfteleriyle ünlü bir yöredir. Köfteler deyince akla hemen bulgur ya da yarma kökenli yemekler ve sarmalar gelir. Malatya'da ünlü olan bu köfteler çok çeşitlidir. Hemen hepsi, hazırlanan bu kitapta mevcuttur. Özellikle sarmaların yapımında kullanılan kiraz ayva fasulye yapraklan iplere dizilerek güneşte kurutulup kış için uygun yerlerde muhafaza edilmektedir. Malatya Mahalli Yemekleri sayfalarımızın oluşturulmasında Malatya Valiliği tarafından 1996 yılında yayınlanan "Malatya'nın Mahalli Yemekleri" adlı kitaptan yararlanılmıştır. Kitabı Hazırlayanlar |
"Taş çorbası" hikayesini çoğunuz duymuşsunuzdur. Akıllının biri ortalık yerde bir tencere su; içine bir kaç taş koyup kaynatmaya başlamış. Gelen giden merak etmiş; durmuş seyretmiş. Ne pişirdiğini soranlara "Taş çorbası; nefis olur!" demiş. İkide bir tadına bakıp, ağzını şapırdatan adam "Hımmm!" dedikçe etrafta birikenler merakla soruyormuş; "Nasıl?" diye. Akıllı adam "Çok leziz ama... galiba biraz soğan istiyor" diyerek başlamiş.... sonra "biraz tuz" sonra "biraz patates" ve her dediğinde de etraftan "Bende tuz var, getireyim!" "Bende patates..." cinsinden katılımlar sonucu taş çorbası son derece zengin bir çorba olmuş. |
Ölçüler : |
Ölçüler; |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
ERİŞTE ÇORBASI
Ölçüler: |
Ölçüler : |
Ölçüler:
1 su bardağı gendime (Dövme)
1 /2 su bardağı maş
1/2 su bardağı kara nohut
1 baş soğan
2 yemek kaşığı tereyağı 2 yemek kaşığı salça Biraz tuz
Yapılış:
Bir tencerede küp şeklinde doğranmış soğan yağla birlikte pempeleştirilir. Salçası konur, 1-2 kez yağla çevrilir. Suyu ilâve edilir. Akşamdan ıslatılmış maş, gendime nohut ilâve edi¬lir. Tuz atılır. İyice pişirilir. Sıcak olarak servise alınır.
TAVA
Ölçüler: |
Koyun veya dana etinden yapılır. Yağlı veya yağsız istek durumuna göre sıkı etin olduğu tüm bölümleri kullanılabilir. Hazırlanan parçalar halindeki bölümler kağıt içerisine kuyruk yağıyla yerleştirilerek sarılır. Yağlı kağıttaki etler bakır leğenlere yerleştirilir, fırında pişirilir. Sebzeli olarak hazırlanabilir. O zaman sebzeli kağıt adını alır. Mevsimine göre patates bezelyesi veya patlıcan, biber, domates doğranarak bakır leğene yerleştirilir üzerine yağlı kağıda sarılmış et konur. Leğen kağıtla kapatılarak fırında pişirilir. |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
TAVŞANLI YUFKA (2.YOL)
Tavşanlı Yufka (2.Yol)Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler : |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
KÖFTELER
YAVANDA ETLİ PATATESLİ KÖFTE
Ölçüler: |
YEŞİL FASULYELİ EKŞİLİ KÖFTE
Ölçüler: |
Ölçüleri: |
Ölçüler: (Dışı için) |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Sıcak ÇiğlemeÖlçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
I. Yol |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
DOMATESLİ ŞEHRİYELİ BULGUR PİLAVI
Ölçüler:
2 su bardagi bas bulgur
3 veya 4 su bardagi su (domatesin sulanma durumuna göre Ve 3 veya 2 su kullanilir)
3 kasik tereyagi
1 çay bardagi tel sehriye
3-4 tane domates veya 2 kasik salçasi
Tuz
Karabiber
Yapılış: Bir tavaya tereyagi konur, sehriyesi ilâve edilerek kavrulur, kavrulan sehriyeler bir tabaga alinarak kenara konur, tavanin içerisine sicak suya batirilarak kabuklari soyulup küp seklinde dogranmis domates ilâve edilerek öldürülür. Domates yoksa kalan yaga sulandirilmis salça ilâve edilerek bir iki kez yagda çevrilir, suyu ilâve edilir. Su kaynamaya baslayinca tuzu atilir, bulguru salinir, kapagi kapatilir. Hafif ateste suyu çektirilir. Pilav göz göz olunca kavrulan sehriyeler ilave edilerek karistirilir. Suyunu tamamen çekince atesten alinir. Temiz bir bez veya birkaç kat peçete tava ve kapak arasina konup 10 dakika demlendirilir. Sicak olarak servis yapilir.
Usul - 1 |
Ölçüler: |
SAÇAKLI PİLAV
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
SÜMÜT PİLAVI
Ölçüler : |
Ölçüler:
2 su bardagi iri bulgur (pilavlik)
2 veya 3 kase su (bulgurun özelligine göre su orani bire iki veya bire üç kullanilir)
3 kasik tereyagi
1 çay bardagi tel sehriye
Tuz
Yapılış: Sehriye yagla birlikte pembelestirilir. Bulgur ilâve edilir. Kisik ateste birkaç kez de bulgur kavrulur. Tuz atilir. Sicak su veya etsuyu ilâve edilir. Kisik ateste suyu çekip üzeri göz göz olunca atesten alinir. Kapakla tencere arasina temiz bir peçete koyularak demlendirilir. Sicak olarak servis yapilir.
Not: Arzu edilirse üzerine kizdirilmis tereyagi gezdirilir.
PIT PIT
Ölçüler:
1 bardak ince yarma (pit pit)
4 bardak su
3 kasik tereyagi
Tuz
Yapılış: Bir tencerede biraz yag eritilir. Su konur, tuz atilir. Kaynamaya baslamak üzereyken içerisine ince yarma ilâve edilir. Karistira karistira suyu çekinceye kadar pisirilir. Servis tabagina sicak sicak alinir. Kasigin tersi ile sekillendirilir. Eritilmis tuzlu tereyagi dökülerek servis yapilir.
Not: Arzu edilirse tuzsuz pisirilip üzerine tereyagi pekmez dökülerek servis yapilir. Tuz-seker dökülür.
VARMACALI PİLAV
Ölçüler: |
||
MALHUTA
PİRİNÇLİ HALLE
|
SAMUT SALATASI (DEREOTU SALATASI)
Ölçüler: |
ÇÖKELEK SALATASI
Ölçüler: |
PAZI CACIĞI
Ölçüler: |
PEPEKUŞU SALATASI
Ölçüler: |
PIRPIRIM SALATASI
Ölçüler: |
Ölçüler: |
TATLI VE HAMURİŞLERİ
TATAR BÖREĞİ (MANTI)
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: |
KAYISI DOLMASI (KABUK BAĞLAMA)
Ölçüler: |
Ölçüler: |
Ölçüler: Yapılış: Yoğurt, yumurta, sıvı yağ, tuz, ezilmiş pakmaya geniş bir kaba konarak iyice karıştırılır. Aldığı kadar unla kulak memesi yumuşaklığında bir hamur hazırlanır. 15-20 dakika mayalanmaya bırakılır. 12 eşit parçaya ayrılır. Merdaneyle yarım santimetre kalınlıkta daire şeklinde açılır, çatalla birkaç yerinden çentilir. (Fazla kabarmayı önlemek için) Kızgın yağda pempe renkte kızartılır, sıcak olarak servis yapılır. KALBUR HURMASI
HOŞAF
KABUK KAVURMA
KUYMAK
KAYISI BİSKÜVİSİ
|
||||||||||||||||||